جهت مشاهده متن اين مقاله و سرفصلهاي تدريس شده، در قالب فايل 8 صفحه اي و قابل چاپ، كليك نماييد.

تمام اسلام دارای نظام است[1]. نمازش دارای نظام است[2]، قرآنش دارای نظام است[3]، جهادش دارای نظام است، حجّش دارای نظام است، زکاتش دارای نظام است. نبوّتش دارای نظام است[4]، قیامتش دارای نظام است[5]، رسیدگی به اعمالش دارای نظام است[6]، توحیدش دارای نظام است[7]، عدلش دارای نظام است[8]، امامتش دارای نظام است، امّتش دارای نظام است، قضاوتش دارای نظام است، سیاستش دارای نظام است، تربیتش دارای نظام است ، عرفان و معرفتش دارای نظام است ، فلسفه ‎اش دارای نظام است ، باطنش و توجّهش به باطن نیز دارای نظام است ، ولایتش دارای نظام است، جماعتش دارای نظام است ، ملکوتش دارای نظام است ، اعتقاداتش دارای نظام است ، ناسوتش دارای نظام است.

نظام چیست؟ نظام یعنی سامانه ‎ای که حرکت اجزاء و ارکان هر مجموعه را بسوی هدف مشخص، هماهنگ و جهت‎ دار نماید و به حرکت درآورد.

یکی از معانی توحید در اسلام به همین معنی است. یعنی تمام اجزا و ارکان اسلام در یک سامانه‎ فکری و عقیدتی و عملی بسوی حقتعالی هماهنگ و جهت ‎دار و در حرکت می ‎باشد. یکی از معانی ولایت در اسلام، همین معنی است. یعنی تمامی اجزاء و ارکان و اعمال در یک سامانه‌‎ فکری و عملی تعیین شده بسوی ولايت حقتعالی هماهنگ و در حرکت و مجذوب می ‎باشد. تمام احکام اسلام دارای نظام است. تمامی اعتقادات اسلام دارای نظام است. عالم برزخ و قیامت دارای نظام است. جهنم و بهشت دارای نظام است.تمام اشیاء و اجزاء و ارکان هستی در همین عالم از نگاه اسلام دارای نظام است[9]. رفتار تمامی موجودات حتی اشیاء و حیوانات و گیاهان و کوهها و پرندگان از نگاه اسلام دارای نظام است[10]. ملکوت عالم که بسی عظیم‎تر از عالم ناسوت می‎ باشد دارای نظام است. اساساً یکی از مفاهیم کلمه‎ دین، به معنی نظام است[11] به معنی نظام عقیدتی و فکری است[12] سوره‎ های قرآن و آیات و کلمات قرآن آنچنان دارای نظام است که جای هیچگونه نفوذ کلمات اجنبی یا مفاهیم بیگانه یا معارف بیگانه یا هرگونه ضعف و سستی و تضاد و یا باطل و نقص در آن راهی ندارد[13] و هیچگونه اختلاف در آن راهی ندارد[14]. دارای آنچنان طبقه ‎بندی و نظمي است که هیچ تر و خشکی[15] و هیچ چیز وجود ندارد که در تحت طبقه ‎بندی و اشراف و پوشش آن قرار نداشته باشد.[16]

اساساً کلمه امام و امامت در اسلام معنای اجتماعی و نظام‎ مند خود را در ارتباط با امت متجلی می‎ نماید . کلمه‎ امت در اسلام بمعنی صورت نظام یافته‎‎ جامعه‎ اسلامی است[17] در غیر این صورت از کلمه‎ ناس استفاده شده است. و کلمه‎ امامت در اسلام بمعنای رهبری امت و بمعنی رهبری صورت نظام یافته‎ جامعه‎ اسلامی است و امامت صورت تام و کامل از تجلی نبوت است[18] این درحالی است که یک مفهوم نبوّت در اسلام بمعنی نظام ارتباط وحی و ملکوت با انسانها در عالم ارض می‎باشد و نبوّت در اسلام دارای امامت و ولایت است  یعنی دارای هدف و نظام و رهبری نظام است. جماعت در اسلام دارای امامت و ولایت است سیاست و حکومت در اسلام دارای امامت و ولایت است، رهبری در اسلام بوسیله امامت و ولایت است، اطاعت در اسلام دارای امامت و ولایت است عبادت در اسلام دارای امامت و ولایت است، هدایت در اسلام بوسیله‎ امامت و ولایت است. یعنی دارای هدف و نظام و رهبری نظام است. بدیهی است که ولایت و امامت نماد نظام ‎مندی و نظام شناسی و نظام سازی در اسلام است. زیرا ولایت به مفهوم قطب جاذبه تمامی اجزاء و ارکان عالم و قطب جاذبه‎ اعمال، و رفتار و نیّات است.

 امامت صورت تجلی یافته‎ی نبوت در جهت استقرار و استمرار نظام تأسیس شده توسط نبوّت است و ولایت روح نبوّت و امامت و نظام اسلام است. زیرا الله ولی الذین امنوا ( آیه257 بقره 2)

اساساً از آنجا که تفکر امام خمینی(ره) به دلیل تربیت قرآنی و کسب مقامات معرفتی قرآنی بر اساس نظام و نظام‎ سازی بوده، توانست انقلاب اسلامی را هدایت کند[19] و بوسیله‎ نظام سازی اسلامی استقرار بخشد. اگر انقلاب اسلامی بوسیله‎ نظام سازی اسلامی سامان نمی ‎گرفت، حتی یک روز هم دوام نمی ‎آورد و یا منحرف می‎شد. نظام قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی و نظام حکومت و هدایت بوسیله‎ ولایت فقیه از آن جمله است که موجب استقرار و تداوم انقلاب اسلامی شد[20].

مقام معظم رهبری بارها بر این نکته تأکید کرده ‎اند که صیانت و تداوم و تقویت نظام جمهوری اسلامی تنها بوسیله نظام سازی‎ های اسلامی ممکن خواهد شد که زیر مجموعه نظام کلی جمهوری اسلامی قرار می ‎گیرند. مثل نظام اقتصادی اسلام، نظام فرهنگی اسلام، یا مهندسی فرهنگ اسلام یا نظام صنعتی اسلام، یا نظام بانکداری اسلام، یا نظام بهداشتی اسلام، یا نظام حقوقی اسلام، یا نظام دفاعی یا نظام هنری یا نظام رسانه ‎ای یا نظام مدیریت و تعلیم و تربیت اسلام.

به دیگر سخن منظور ایشان این است که نظام سازی‎های اسلامی موجب تقویت و تداوم و حفظ نظام جمهوری اسلامی خواهد شد بنابر این طبق فرمایش ایشان کمترین وظیفه‎ فرهیختگان، گسترش فرهنگ نظام ‎مندی و نظام شناسی و نظام‎ سازی قرآنی در بین متخصصین و دانشمندان و تصمیم سازان و برنامه ‎ریزان کشور است.

توجه حیرت آور اسلام به نظام‎سازی و نظام‎مندی و نظام‎ شناسی در تمامی اجزاء و ارکان خود و تمامی اجزاء  و ارکان هستی، آنچنان صمدیّتی به اسلام بخشیده است که راهی برای ورود و نفوذ کوچکترین ذرّه از باطل و نقص و ضعف و سستی و اختلاف و تضاد و جهل و ابهام و تاریکی نگذاشته است. نظام قرآنی در اسلام مثل هوا و اکسیژن است برای تنفّس انسانها. مثل نور است برای  حیات اجتماعی جامعه.  مثل آب است برای زندگی. مثل جان است برای حیات امت. اما سوگمندانه باید گفت که جوامع اسلامی آن  اندازه از این چشمه‎ حیات فاصله گرفته ‎اند که گویا برای نظام ‎سازی و نظام‎ مندی و نظام ‎شناسی باید از جهان کفر و سکولار کارشناسانی دعوت کنند تا برای اقتصاد، سیاست، هنر، صنعت، تحقیقات، حکومت، مدیریت، بهداشت، تجارت، ورزش، تعلیم و تربیت و غیره از آنان نظام‎ سازی و نظام ‎شناسی و نظام ‎مندی را یاد بگیرند.

جوامع اسلامی بر اثر این غفلت مانند اشراف ‎زاده ثروتمندی شده‎اند که بر اثر نادانی و غفلت از ثروت خود، حتی برای خرید قرص نانی از همسایه‎ فقیر و در عین حال طمّاع و فریبکار خود تقاضای خرده پولی کند تا با آن قرص نانی تهیه کند.

یکی از مهمترین دلایل ضعف جوامع اسلامی در برابر جوامع کفر و سکولار ، فراموش کردن نظام و نظام سازی و نظام مندی و نظام شناسی قرآنی است. اگر فرهنگ جوامع اسلامی در برابر فرهنگ کفر و سکولار آسیب پذیر شده است، بدلیل عدم توجه به نظام فرهنگ قرآنی است. اگر علوم جوامع اسلامی در برابر علوم غربی اینهمه تضعیف شده است، بدلیل عدم توجه به نظام فرهنگ علمی قرآنی است. اگر سیاست وحکومت جوامع اسلامی در برابر سیاست تجاوز و استکبار، اینهمه آسیب‎ پذیر شده است بدلیل عدم توجه به نظام سیاسی قرآنی است. اگر تعلیم و تربیت جوامع اسلامی در برابر علوم تربیتی غرب تا این اندازه سقوط کرده و محتاج جوامع غربی شده است، بدلیل عدم توجه به نظام تعلیم و تربیت قرآنی است.

نه تنها عوام جامعه بلکه حتی بسیاری از خواص در جوامع اسلامی نمی ‎دانند كه نظام تعلیم و تربیت قرآنی اولش کجا و آخرش کجا است. چگونه شکل می‎گیرد. چگونه تولید میکند چگونه جوامع اسلامی را در تربیت نیروی انسانی متخصص و دانشمند و موفق و با نشاط و پرانگیزه به پیش می‎برد؟!

لذا دوره‎ آموزشي تربیت استاد با عنوان "مدیریت و تربيت اسلامي در تعلیم و تربیت قرآنی" توسط موسسه قرآن و عترت صابره(س) تاسيس گرديده و تاكنون 5 ترم آن برگزار شده و هم اكنون ترم ششم آن در حال تدريس مي‌باشد.  

از آنجا که اولین هدف از تأسیس دوره‎ آموزشي تربیت استاد در مدیریت و تعلیم و تربیت قرآنی، معرفی نظام تربیتی قرآن و امتیازات بی‎کرانه آن در مقایسه با نظامات سکولار و غربی است، و نیز از آنجا که اصلی‎ترین نقطه ضعف جوامع اسلامی و بسیاری از فرهیختگان ایشان، عدم آشنایی یا غفلت از نظام ‎مندی و نظام ‎سازی و نظام‎ شناسی در عرصه مدیریت و تعلیم و تربیت است، لذا اولین بحثی که در این دوره برای تدریس انتخاب شده است، بحث نظام شناسی می ‎باشد.

همین عدم نظام شناسی، موجب شده است که برنامه‎ ریزان و مدیران ارشد در عرصه مدیریت و تعلیم و تربیت اعم از دانشگاه و مدرسه، متوجه ضعف ‎های اساسی نظام فعلی تعلیم و تربیت نباشند. و از میزان نفوذ فرهنگ و اندیشه ‎های غربی و صورتهای متنوّع آن در نظام آموزشی و تربیت کشور در ابهام بمانند. و حتی از ضعفهای نظام تربیتی و آموزشی و علمی غرب و جهان سکولار نیز آگاهی کافی نداشته باشند. همین ضعف به نوبه‎ خود موجب شده است تا علت عدم وصول به اهداف تعلیم و تربیت اسلامی در مدرسه و دانشگاه را پیدا نکنند. و در نتیجه برای آن آسیب ها، توان چاره جویی نداشته باشند.

در جلسات درسی نظام‎ شناسی، بیشتر روی نفس نظام ‎شناسی و نظام ‎مندی و نظام‎ سازی بحث شده است. اما درباره‎ اینکه نظام مدیریت و تعلیم و تربیت قرآنی چگونه است، ابتدا نمای کلی بحث مطرح شده است تا در طول دوره‎ آموزشی، با محتوای اجزاء و ارکان نظام مدیریت و تعلیم و تربیت قرآنی بتوان آشنا شد. زیرا محتوای نظام مدیریت و تعلیم وتربیت قرآنی به معنای تمامی محتوای مدیریت و تعلیم و تربیت قرآنی است. و برای آشنا شدن با نظام آن باید تمام آنرا آموخت. و پس از بررسی کلی مفهوم نظام و ضرورت نظام مندی و نظام شناسی و نظام سازی در عرصه‎ مدیریت وتعلیم تربیت قرآنی، محتوای نظام مدیریت و تعلیم وتربیت قرآنی مطرح خواهد شد. انشاءالله

اما برای آنکه علاقمندان به مدیریت و تعلیم و تربیت قرآنی با موضوعاتی که تاکنون در طول پنج ترم(بیست ماه) مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، آشنا شوند، فهرست کلی موضوعات تدریس شده تقدیم می‎گردد. سیر مباحث از نظام شناسی و مبانی شناسی شروع شده است و با مباحث انسان شناسی و معرفت شناسی ادامه یافته است.  انشاءالله موضوعات بسیار دیگري در ادامه‎ طرح نظام مدیریت و تعلیم و تربیت قرآنی در طول دوره مطرح خواهد شد.

معارف تدریس شده در ترم اول تا چهارم (نظام شناسي و انسان شناسي)

1ـ جایگاه نظام ‎شناسی در تعلیم و تربیت گمشده جوامع اسلامی

2ـ جایگاه دوره‎ تربیت استاد در تعلیم و تربیت قرآنی و ضرورت آن در شرایط حساس کنونی جهان اسلام

3ـ تبیین برنامه ‎های دوره‎ تربیت استاد و فلسفه‎ آنها

4ـ عظمت و ارزش انسان شناسی از دیدگاه آیت ‎الله حائری شیرازی در همایش پایانی ترم دوم و سوم دوره‎ تربیت استاد

5ـ سیر خلقت و رشد و چگونگی ارتباط جسم و روح و نیز مفهوم فطرت(انسان‎ شناسی)

6ـ ذهن (هوش، حافظه، خیال، سرعت انتقال، وهم) شأن زمینی و زیستی عقل(انسان شناسی)

7ـ ذهن و روانشناسی غربی(انسان‎ شناسی)

8ـ آسیب شناسی روانشناسی ‎های غربی (بر اساس پیدایش مکاتب پوزیتیویسم، اومانیسم، پلورالیسم، لیبرالیسم)

9ـ ذهن و علم ‎النفس و ضرورت ارتباط کامل آن با عقل ملکوتی(انسان‎ شناسی)

10ـ ذهن و خردگرایی غربی(انسان ‎شناسی)

11ـ قلب و بلوغ و شخصیت سوم، جایگاه قلب در تعلیم و تربیت(انسان‎ شناسی)

12ـ قلب و مدیریت حیات انسانی انسان(انسان‎ شناسی)

13ـ قلب و رابطه‎ آن با غریزه و احساسات و با عقل ملکوتی و عاطفه(انسان ‎شناسی)

14ـ قلب و علم حضوری(روانشناسی یادگیری در اسلام) (انسان‎ شناسی)

15ـ عقل ملکوتی و عقل زیستی و تفاوتهای آن، وجدان چیست؟(انسان‎ شناسی)

16ـ کارکردهای عقل ملکوتی در حیات انسانی انسان(انسان ‎شناسی)

17ـ رابطه‎ عقل ملکوتی با قلب، با ذهن، با غریزه. (انسان‎ شناسی)

18ـ رابطهی عشق و عقل از نگاه قرآن و روایات و مفهوم هریک(انسان ‎شناسی)

19ـ غرایز زیستی و کارکرد آنها و جایگاه آنها در تعلیم و تربیت(انسان ‎شناسی)

20ـ غرایز زیستی و احساسات و هوای نفس و روانکاوی احساسات(انسان‎ شناسی)

21ـ تعدد و تنوع ادراکات در روانشناسی اسلامی(انسان ‎شناسی)

22ـ اراده و جایگاه آن در تعلیم و تربیت(انسان‎ شناسی)

23ـ جایگاه تفکر در تعلیم و تربیت قرآنی(انسان ‎شناسی)

24ـ چگونگی پیدایش جهالت بعد از علم یا نکراء در وجود دانشمندان و فرهیختگان و خواص از دیدگاه قرآن(انسان‎ شناسی)

25ـ تفاوت تعلیم و تربیت دختران از پسران در اسلام

26ـ مطالبه‎ حقوق ذاتی زن در خلقت از مسئولین و مدیریتها و برنامه ریزان کشور

27ـ آسیب شناسی فمینیسم در معرفی و دفاع احمقانه از حقوق زن(انسان‎ شناسی)

28ـ ودیعه‎ زیباشناسی در وجود زن (زن اول معلم زیباشناسی در حیات بشری) (انسان‎ شناسی)

29ـ ودیعه‎ سخن در وجود زن (زن اول معلم سخن در حیات بشری) (انسان‎ شناسی)

30ـ برتریهای ذاتی زن از مرد در حیات انسانی(انسان‎ شناسی)

31ـ اهداف تربیتی قرآن در تربیت دختران(انسان‎ شناسی)

معارف تدریس شده در ترم پنجم  (معرفت شناسي)

1ـ مبانی شناسی کلی در تعلیم و تربیت ( مهندسی مبانی)

2ـ 20نکته از شاخصها و معیارهای اسلامی کردن علوم از دیدگاه آیت ‎الله میرباقری (در همایش پایانی ترم پنچم)

3ـ دیدگاههای استاد رحیم ‎پور ازغدی درباره اسلامی کردن علوم (در همایش ترم پنچم)

4ـ کلیدواژه ‎های وحیانی در عرصه معرفت شناسی

5ـ بررسی سند تحول راهبردی تعلیم و تربیت

6ـ معرفی حقیقت علم در قرآن کریم و روایات شریفه

7ـ مفاهیم دوگانه (زمینی و ملکوتی) علم در قرآن کریم

8ـ علم حصولی و هرمنوتیک

9ـ علم حضوری ـ کاربرد علم حضوری ـ علم حضوری ارزشمندترین دستاورد اسلام در عرصه‎ شناخت

10 ـ چگونگی مراحل وصول به حقیقت علم

11ـ مراتب سه‎ گانه علم و چگونگی تولید آن در اسلام

12ـ مراحل تولید علم در تمامی جوامع بشری

13ـ آسیب شناسی علوم غربی

14ـ علوم غربی در محدوده‎ ذهن گرفتار است

15ـ دلایل ضرورت اسلامی کردن علوم

16ـ چگونگی اسلامی کردن علوم

17ـ ویژگیهای علوم اسلامی

 

--------------------------------------

[1] ـ ذلک الدین القیم  آیه36 توبه9

[2] ـ کل قد علم صلاه و تسبیحه والله علیم بما یفعلون  آیه41 نور24

[3] ـ ذلک الکتاب لاریب فیه هدیً للمتقین  آیه2 بقره2

[4] ـ هوالذی بعث فی الامیین رسولاً منهم یتلو علیهم ایاته  آیه2 جمعه62

[5] ـیوم یقوم الروح والملائکه صفاً  آیه38 نساء4

[6] ـونضع الموازین القسط  آیه85 هود11- فمن یعمل مثقال ذرّهٍ خیراً یره  آیه7 زلزال99

[7] ـ کلٌ الینا راجعون  آیه93 انبیاء21

[8] ـ انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط  آیه25 حدید57، ونضع الموازین القسط  آیه85 هود11، فمن یعمل مثقال ذرّهٍ خیراً یره  آیه7 زلزال99

[9] ـ یا معشر الجن و الانس ان استطعتم ان تنفذوا من اقطار السموات و الارض فانفضوا لاتنفذون الّا بسلطان  آیه33 الرحمن55، - واَنّا لمسنا السماء فوجدناها ملئت حرساً شدیداً وشهباً  آیه 8 سوره جن

[10] ـ یا جبال اوّبی معه و الطیر آیه10حدید34 ، وکلٌ فی فلکٍ یسبحون آیه33انبیا21، و ان من شیءٍ الّا یسبّح بحمده و لیکن لا تفقهون تسبیحهم آیه44 اسراء17

[11] ـ مالک یوم الدین  آیه3 فاتحه1

[12] ـ لکم دینکم و لی دین آیه6 کافرون603

[13] ـ لا یأتیه الباطل من بین یدیه و لا من خلفه آیه42 فصلت41

[14] ـ و لو کان من عندالله لوجدوا فیه اختلافاً کثیراً  آیه 82 نساء 4

[15] ـ ولارتبٍ و لایابسٍ الّا فی کتابٍ مبین آیه59 انعام6

[16] ـ و کل شیءٍ احصیناه فی کتابٍ مبین آیه12 یس36

[17] ـ و کذلک جعلناکم امتً وسطاٌ لتکونوا شهداء علی الناس و یکون الرّسول علیکم شهیداً  آیه 143 بقره 2

[18] ـ قال انّی جاعلک للنّاس اماماً آیه 124 بقره2 –  قال رسول الله: حسین منّی و انا من حسین – قال رسول الله: انّی تارکٌ فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی

[19] ـ صحیفه امام

[20] ـ قانون اساسی جمهوری اسلامی

 

بخشي از اين مطلب در سايت خبرگزاري دانشجو بازتاب داشته است كه مورخ 24/12/90 در آن سايت به آدرس ذيل قرار گرفته است:

http://snn.ir/news-13901223157.aspx